Sáp nhập tỉnh: Gắn kết các vùng miền, cùng nhau xây dựng tương lai tươi sáng
PLNews – Việc sáp nhập các tỉnh cần phải dựa trên sự phù hợp về điều kiện địa lý, địa hình và sự tương đồng. Không phải lúc nào tỉnh mạnh cũng phải sáp nhập với tỉnh yếu để hỗ trợ, vì chủ trương này không phải nhằm phát triển đồng đều các tỉnh, mà là để tất cả các tỉnh có thể phát triển
Tạo không gian phát triển phải lớn hơn
“Thưa ông, sau Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/2/2025 của Bộ Chính trị, Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ đã tổ chức 2 phiên họp để thảo luận về Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng chính quyền địa phương hai cấp. Ban Chỉ đạo thực hiện Đề án cũng đã chính thức được thành lập và đã có những phiên họp đầu tiên. Dự kiến, sau khi thực hiện sắp xếp, cả nước sẽ chỉ còn khoảng hơn 30 tỉnh và khoảng 2.000 xã. Ông có quan điểm như thế nào về vấn đề này?”
Ông Nguyễn Thường Lạng: Việc sáp nhập tỉnh hay tách tỉnh ở Việt Nam không phải là vấn đề mới. Trước đây, chúng ta đã từng chứng kiến việc sáp nhập các tỉnh như Bình Trị Thiên, Nghệ Tĩnh, Hoàng Liên Sơn, Quảng Nam – Đà Nẵng, hay sự tách ra của các tỉnh Ninh Bình, Hà Nam, Nam Định từ tỉnh Hà Nam Ninh. Qua những lần nhập và tách tỉnh như vậy, chúng ta đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm, và lần sáp nhập này sẽ là cơ hội để chúng ta áp dụng những bài học quý báu đó trong quá trình triển khai thực hiện.
- Không gian phát triển và hành chính phải lớn hơn:
- Để đất nước vươn lên, không gian phát triển cần phải được mở rộng. Điều này cũng áp dụng cho không gian hành chính, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển nhanh chóng và bền vững.
- Thế giới phẳng và công nghệ số hỗ trợ quản lý hành chính:
- Hiện nay, chúng ta đang sống trong một thế giới phẳng, với sự phát triển của công nghệ số, thông tin trực tuyến và các công cụ như VNeID và không gian mạng. Các nền tảng này giúp việc xử lý các vấn đề hành chính trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn.
- Kinh nghiệm từ các quốc gia khác:
- Nhiều quốc gia trên thế giới có các tỉnh rộng lớn hơn cả đất nước Việt Nam nhưng vẫn có thể quản lý hiệu quả. Điều này chứng tỏ rằng một tỉnh lớn không nhất thiết phải gây khó khăn trong quản lý.
- Cơ chế quản lý hành chính cũ đang cản trở phát triển:
- Nếu chúng ta giữ nguyên cơ chế quản lý hành chính hiện tại, bộ máy sẽ trở nên cồng kềnh và khó có thể làm việc hiệu quả. Bộ máy quá nặng sẽ dẫn đến việc phải xin ý kiến qua nhiều tầng, nấc trung gian, gây trì trệ trong quá trình ra quyết định.
- Cần phải tinh gọn bộ máy quản lý hành chính:
- Để phát triển nhanh chóng, việc tinh gọn bộ máy hành chính là điều cần thiết. Chúng ta phải giảm bớt các khâu trung gian, loại bỏ những tầng lớp quản lý không cần thiết, từ đó tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời phục vụ nhân dân tốt hơn.
- Thời điểm thích hợp để cải cách:
- Đây chính là thời điểm thích hợp để thực hiện một cuộc cải cách mạnh mẽ về bộ máy hành chính. Điều này không chỉ giúp giảm lãng phí mà còn giúp tạo ra một hệ thống quản lý hành chính linh hoạt, hiệu quả, phục vụ tốt hơn cho sự phát triển của đất nước.
Cái mới chắc chắn sẽ tốt hơn cái cũ
“Sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện, mở rộng chính quyền cấp xã là cần thiết. Để việc thực hiện này được hiệu quả, ông có kiến nghị gì?”
Ông Nguyễn Thường Lạng: Tôi tin rằng, khi Bộ Chính trị và Ban Bí thư đưa ra chủ trương này, họ đã có những tính toán và nghiên cứu kỹ lưỡng. Hiện tại, chúng ta đang có rất nhiều yếu tố thuận lợi để triển khai thay đổi này một cách hiệu quả.
Trong đó, một yếu tố quan trọng chính là việc ứng dụng những thành tựu tiên tiến của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Công cuộc chuyển đổi số, sự phát triển của kinh tế số, xã hội số và công dân số đang diễn ra mạnh mẽ và có hiệu quả rõ rệt trong thực tiễn. Đây chính là tiền đề vững chắc để chúng ta thực hiện các bước sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện và mở rộng chính quyền cấp xã.
Mô hình địa phương 2 cấp sẽ giúp chúng ta quản lý hiệu quả hơn, đồng thời không ảnh hưởng đến sự phát triển đất nước cũng như công tác bảo vệ Tổ quốc.
Cũng chính nhờ vào công nghệ số, chúng ta có thể đo lường và đánh giá sự thay đổi trong các điều kiện phát triển kinh tế, chất lượng sống của người dân, sự phát triển của doanh nghiệp, hệ thống giao thông… ở các tỉnh sau khi sáp nhập. Điều này giúp chúng ta nhận thấy rằng, cái mới không chỉ sẽ tốt hơn cái cũ mà còn mang lại những cải thiện cụ thể và rõ ràng.
Một số ý kiến lo ngại rằng quá trình sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện và mở rộng cấp xã có thể gây ra những xáo trộn nhất định về mặt an sinh xã hội. Tuy nhiên, những vấn đề này hoàn toàn có thể được giải quyết nhờ vào công nghệ số.
Ví dụ, đối với các thủ tục hành chính, tôi cho rằng việc sử dụng không gian mạng sẽ giúp chúng ta xây dựng một chiến lược “phi giấy tờ”. Chúng ta cần khuyến khích các tập đoàn lớn tham gia cung cấp các dịch vụ này.
Các mẫu giấy tờ chuẩn cần được tạo ra từ trước, và khi cần thiết, người dân chỉ cần điền thông tin vào. Các cơ quan nhà nước có trách nhiệm cấp giấy tờ này sẽ làm việc trực tiếp với thông tin đã được ghi chép đầy đủ trong các sổ sách của các cơ quan chức năng. Nhờ vậy, chúng ta có thể hạn chế tối đa những xáo trộn về mặt an sinh xã hội.
Không để bị bỏ sót phạm vi, bỏ trống ‘trận địa’
“Theo kế hoạch, phương án sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện, mở rộng chính quyền cấp xã sẽ được trình ra Ban Chấp hành Trung ương Đảng trước ngày 7/4/2025, tức là trong thời gian chỉ hơn một tháng kể từ khi Bộ Chính trị ban hành Kết luận 127. Theo ông, để triển khai lộ trình theo tinh thần này cần thực hiện như thế nào?”
Ông Nguyễn Thường Lạng: Từ ngày 1/3/2025, bộ máy Chính phủ sau khi sắp xếp, tinh gọn và hợp nhất các bộ đã bắt đầu đi vào hoạt động. Cơ cấu tổ chức của Chính phủ hiện nay bao gồm 14 bộ và 3 cơ quan ngang bộ. Việc các cơ quan này hoạt động đúng kế hoạch và đảm bảo tính liên tục trong công tác quản lý nhà nước đã thể hiện rõ tinh thần: “Đảng đã chỉ đạo, Chính phủ đã thống nhất, Quốc hội đồng tình, nhân dân ủng hộ, Tổ quốc mong đợi, chỉ bàn làm, không bàn lùi.”
Trong cuộc cách mạng về tinh gọn bộ máy ở cấp địa phương, cụ thể là việc sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện và mở rộng cấp xã, tôi tin rằng với cách làm khoa học, tối ưu và có lộ trình rõ ràng, cùng sự quyết tâm cao nhất, chúng ta sẽ chắc chắn thành công.
Công cuộc sáp nhập này, theo tôi, chủ yếu liên quan đến vấn đề thủ tục hành chính và giấy tờ. Lâu nay, chúng ta thực hiện công việc dựa trên giấy tờ, nhưng giờ đây, chúng ta sẽ chuyển sang làm việc trên không gian mạng. Bên cạnh đó, chúng ta đã có sẵn dữ liệu dân cư và thông tin về giấy tờ nhà đất trên sổ sách của nhà nước. Công việc hiện tại là giải quyết những phần tồn đọng, những vấn đề chưa xử lý được, và khối lượng này không quá lớn, chỉ khoảng 15-20%.
Khi sáp nhập các tỉnh, chúng ta đã có sẵn mốc địa giới. Tuy nhiên, trong giai đoạn quá độ này, cần phải cử những người có trách nhiệm chỉ đạo công việc này một cách khoa học và hiệu quả.
Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 571/QĐ-TTg ngày 12/3/2025, thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Tại Phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo vào chiều 13/3, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đã nhấn mạnh rằng quá trình sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình chính quyền địa phương 2 cấp phải được triển khai một cách chắc chắn và tuân thủ nghiêm ngặt quy định của pháp luật. Mục tiêu là không để các hoạt động chỉ đạo, điều hành hay dịch vụ công đối với người dân bị gián đoạn hay đứt gãy. Phó Thủ tướng cũng yêu cầu các bộ, ngành hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, mặc dù Ban Chỉ đạo chỉ hoạt động trong một thời gian ngắn nhưng vẫn phải làm việc với tinh thần cật lực và chất lượng cao.
Một vấn đề được nhiều người quan tâm là tiêu chí sáp nhập tỉnh. Theo tôi, việc sáp nhập các tỉnh cần phải dựa trên sự phù hợp về điều kiện địa lý, địa hình, tức là các tỉnh có thể ghép lại với nhau vì vị trí địa lý và sự tương đồng. Không phải lúc nào tỉnh mạnh cũng phải sáp nhập với tỉnh yếu để hỗ trợ, vì chủ trương này không phải nhằm phát triển đồng đều các tỉnh, mà là để tất cả các tỉnh có thể phát triển. Các tỉnh đã phát triển sẽ tiếp tục phát triển, còn những tỉnh chưa phát triển sẽ được xây dựng mô hình phát triển riêng. Việc phát triển đồng đều giữa các tỉnh là rất khó, và theo tôi, không thể thực hiện được.
Việc ghép các tỉnh cần phải tính toán kỹ về mặt kinh tế để mở rộng không gian phát triển, đặc biệt là về hạ tầng cơ sở, sân bay và các yếu tố chiến lược khác. Điều này đảm bảo sự phù hợp và tạo ra sự phát triển bền vững cho khu vực. Với một lộ trình khoa học và cách làm thống nhất, tôi tin rằng Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp sẽ được triển khai thành công và đạt được hiệu quả cao. Để tạo ra sự khác biệt, chúng ta phải làm những điều mà trước đây chưa bao giờ thực hiện. Muốn phát triển nhanh chóng, chúng ta không thể cứ tiếp tục đi chậm chạp.
Bên cạnh việc tổ chức lại bộ máy hành chính và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp, tôi cho rằng cần phải mở rộng cơ chế phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương, với nguyên tắc “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương bàn, địa phương chịu trách nhiệm”.
Trong quá trình tinh gọn bộ máy, khi bỏ đi một cấp (ví dụ cấp huyện), sẽ có một cấp khác tiếp nhận và thực hiện công việc của cấp đó. Đây là điều hoàn toàn bình thường và nằm trong mô hình quản lý mới. Chúng ta không thể để xảy ra tình trạng bỏ sót phạm vi hay để trống “trận địa” trong công tác quản lý. Mặc dù mở rộng không gian cấp xã, nhưng các xã mới phải hoạt động hiệu quả hơn, sáng tạo hơn so với các xã cũ. Khi đặt ra yêu cầu như vậy, tôi tin rằng chúng ta sẽ hoàn thành mục tiêu này. Tuy nhiên, đây chỉ là kỳ vọng ban đầu, thực tế có thể phát sinh nhiều vấn đề, vì vậy chúng ta cần xây dựng các phương án dự phòng để ứng phó kịp thời. Để đạt được những bước tiến vượt bậc và đột phá, chúng ta phải tăng tốc trong triển khai và dứt khoát trong thực hiện. Nếu cứ chờ đợi, sự thay đổi sẽ không bao giờ xảy ra.
Nguyễn Hạnh
Theo congthuong.vn