Tìm giải pháp để phát triển nhanh mạng lưới đường sắt đô thị tại TPHCM

PLNews – TPHCM phải gắn chặt quy hoạch từng tuyến metro với mô hình phát triển đô thị bền vững theo định hướng giao thông công cộng (TOD). Sử dụng hiệu quả tư vấn trong nước và quốc tế để rút ngắn thời gian. Đồng thời, cần làm chủ công nghệ, phát triển công nghiệp đường sắt, đào tạo nguồn nhân lực đồng bộ để vận hành hiệu quả.

TP.HCM cần hơn 40 tỷ USD để phát triển 7 tuyến metro, đối mặt nhiều thách thức pháp lý và vốn

Tại buổi Tọa đàm khoa học do Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM tổ chức ngày 28/5, nhiều chuyên gia đã góp ý về phương thức triển khai Nghị quyết 188/2025/QH15, liên quan đến thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển mạng lưới đường sắt đô thị TP.HCM.

Đại diện Sở Xây dựng TP.HCM cho biết, theo quy hoạch đến năm 2035, Thành phố sẽ phát triển 7 tuyến metro với tổng chiều dài 355 km, vốn đầu tư dự kiến khoảng 40,2 tỷ USD. Giai đoạn sau đó, đến năm 2045, sẽ tiếp tục mở rộng thêm 3 tuyến metro dài 155 km, với nguồn vốn khoảng 17,9 tỷ USD. Nguồn lực sẽ huy động từ ngân sách thành phố, vốn vay, trái phiếu, hợp tác công tư (PPP), cùng các nguồn hỗ trợ từ trung ương và quốc tế.

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, kế hoạch triển khai đang gặp hàng loạt khó khăn. Việc phát triển theo mô hình TOD (phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng) vướng phải khung pháp lý thiếu đồng bộ, chồng chéo giữa các quy hoạch về giao thông, đô thị và sử dụng đất. Ngoài ra, các vấn đề về thu hồi đất, đền bù, định giá chưa được giải quyết triệt để, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ giải phóng mặt bằng.

TS Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai Nghị quyết 98/2023/QH15, nhấn mạnh: “Việc hoàn thành 355 km đường sắt đô thị trước năm 2035 là một thách thức vô cùng lớn, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ và đột phá từ cả chính sách lẫn thực tiễn.”

TP.HCM muốn phát triển metro thành công phải thay đổi tư duy, làm chủ công nghệ và huy động nguồn lực quốc tế

Các chuyên gia tại tọa đàm cho rằng Thành phố cần gắn chặt quy hoạch tuyến metro với mô hình TOD (phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng), đồng thời tận dụng triệt để nguồn lực tư vấn trong và ngoài nước để rút ngắn thời gian, tiết kiệm chi phí. Việc làm chủ công nghệ, phát triển ngành công nghiệp đường sắt và xây dựng đội ngũ nhân lực vận hành cũng là những yếu tố sống còn.

Theo kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn, việc quy hoạch metro nên linh hoạt, không nhất thiết bám theo trục giao thông cũ mà nên mở ra các tuyến mới đi qua những khu vực còn quỹ đất lớn để triển khai TOD hiệu quả, tránh các khu dân cư đông đúc khiến chi phí đền bù đội lên quá cao. Ông cũng nhấn mạnh, TP.HCM đang trở thành siêu đô thị khi mở rộng địa giới, vì vậy cần tích hợp đồng bộ quy hoạch metro và TOD ngay từ đầu.

Tuy nhiên, ông Sơn cũng nhìn nhận Việt Nam hiện chưa có kinh nghiệm làm TOD, nên cần huy động chuyên gia, nhà đầu tư nước ngoài để triển khai thử nghiệm một dự án mẫu, từ đó nhân rộng.

PGS.TS Vũ Anh Tuấn (Trường ĐH Việt Đức) đồng tình và đề xuất thành lập một cơ quan chuyên trách về TOD, đi kèm hoàn thiện khung pháp lý về đất đai, định giá, tài chính và cơ chế PPP để thu hút đầu tư, tạo nền tảng bền vững cho các dự án metro trong tương lai.

Linh Anh

Theo tphcm.chinhphu.vn