Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong việc rà soát văn bản pháp luật
PLNews – Bộ Tư pháp cho rằng việc ứng dụng công nghệ số, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), là cần thiết để hỗ trợ công tác kiểm tra, rà soát văn bản quy phạm pháp luật. Điều này sẽ góp phần nâng cao năng suất và hiệu quả trong công tác này.
Sự cần thiết phải ứng dụng AI trong rà soát văn bản quy phạm pháp luật
Tại Phiên họp thứ nhất của Ban Chỉ đạo Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06 vào sáng ngày 18/3, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi cho biết, Chiến lược Quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đến năm 2030, được ban hành theo Quyết định 127 ngày 26/1/2021 của Thủ tướng Chính phủ, đã chỉ rõ rằng AI là một công nghệ nền tảng quan trọng, giúp tạo ra bước phát triển đột phá về năng lực sản xuất, nâng cao sức cạnh tranh quốc gia, và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.
Vì vậy, trong bối cảnh chuyển đổi số, từ cuối năm 2023, Bộ Khoa học và Công nghệ (trước đây là Bộ Thông tin và Truyền thông) đã phối hợp với Bộ Tư pháp và Tập đoàn công nghệ CMC tiến hành nghiên cứu, phát triển và thử nghiệm trợ lý ảo hỗ trợ rà soát văn bản quy phạm pháp luật.
Trong những năm qua, công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, vẫn còn không ít vấn đề cần giải quyết, đặc biệt là sự phức tạp của hệ thống pháp luật với hàng loạt điều khoản và văn bản pháp lý, dẫn đến tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo và trùng lặp giữa các văn bản quy phạm pháp luật.
Việc rà soát, đối chiếu và đánh giá các quy định trong các văn bản pháp lý là cần thiết để phát hiện và xử lý những nội dung mâu thuẫn, không còn phù hợp, từ đó bảo đảm tính hợp pháp, hợp hiến và hướng đến sự thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật. Điều này sẽ giúp hệ thống pháp lý dễ tiếp cận hơn, tạo thuận lợi cho các cơ quan, tổ chức và cá nhân trong việc áp dụng pháp luật.
Tuy nhiên, việc kiểm tra, rà soát hơn 60.000 văn bản pháp lý còn hiệu lực (gồm gần 9.000 văn bản cấp Trung ương và 50.000 văn bản cấp địa phương) là một thách thức lớn đối với đội ngũ cán bộ làm công tác kiểm tra pháp lý.
Do đó, Bộ Tư pháp nhận định rằng việc ứng dụng công nghệ số, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, là hết sức cần thiết để hỗ trợ công tác kiểm tra và rà soát văn bản quy phạm pháp luật, qua đó nâng cao năng suất và hiệu quả công việc trong lĩnh vực này.
Triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về pháp luật và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong rà soát văn bản quy phạm pháp luật
Để thực hiện mục tiêu nâng cao hiệu quả công tác rà soát văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Tư pháp phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, cùng Công ty Cổ phần Tập đoàn CMC đã ký kết Quy chế thỏa thuận 3 bên để nghiên cứu và phát triển trợ lý ảo hỗ trợ rà soát văn bản quy phạm pháp luật. Trợ lý ảo này sẽ tập trung vào 3 chức năng chính:
- Rà soát và phát hiện mâu thuẫn về hình thức văn bản: Hệ thống sẽ hỗ trợ kiểm tra các lỗi về hình thức của văn bản pháp lý, giúp đảm bảo tính chính xác và đồng bộ.
- Kiểm tra hiệu lực và các văn bản tham chiếu: Trợ lý ảo sẽ kiểm tra tính hiệu lực của các văn bản và các căn cứ pháp lý liên quan, đảm bảo các văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng đúng và phù hợp.
- Tìm kiếm và xác định các điều khoản, văn bản liên quan: Hệ thống sẽ hỗ trợ tìm kiếm các điều, khoản, điểm liên quan đến văn bản pháp lý cần rà soát, giúp đánh giá thẩm quyền và nội dung của văn bản so với các văn bản làm căn cứ rà soát.
Ngoài ra, Bộ Tư pháp cũng đã tổng hợp, đề xuất các yêu cầu nghiệp vụ cho việc kiểm tra và rà soát văn bản pháp lý, hỗ trợ kết nối và khai thác dữ liệu từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật. Bộ cũng phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, cùng Tập đoàn CMC để nghiên cứu, phát triển và thử nghiệm trợ lý ảo, góp phần nâng cao hiệu quả công tác rà soát và bảo đảm tính thống nhất, minh bạch của hệ thống pháp luật.
Trợ lý ảo hỗ trợ rà soát văn bản quy phạm pháp luật đạt kết quả tích cực
Đến nay, trợ lý ảo rà soát văn bản quy phạm pháp luật đã được kết nối và khai thác dữ liệu trực tiếp từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật, với hơn 129.000 văn bản (bao gồm hơn 39.000 văn bản cấp Trung ương và 90.000 văn bản cấp địa phương, bao gồm cả văn bản quy phạm pháp luật còn hiệu lực và văn bản đã hết hiệu lực). Hệ thống đã phát triển một số chức năng hỗ trợ cơ bản cho công tác kiểm tra, rà soát văn bản quy phạm pháp luật.
Kết quả thử nghiệm và đánh giá nội bộ tại Bộ Tư pháp trong thời gian qua cho thấy, trợ lý ảo cơ bản đáp ứng yêu cầu hỗ trợ công tác rà soát văn bản. Đặc biệt, hai chức năng cốt lõi của hệ thống là “Tìm kiếm” và “Đối chiếu” đã cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc hỗ trợ công tác kiểm tra và rà soát các văn bản pháp lý. Dựa trên kết quả thử nghiệm, Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Khoa học và Công nghệ cùng Tập đoàn CMC để hoàn thiện phần mềm, nâng cao độ chính xác của các kết quả mà ứng dụng đưa ra.
Nhìn chung, trợ lý ảo trong việc rà soát văn bản quy phạm pháp luật đã chứng tỏ tiềm năng lớn của trí tuệ nhân tạo trong công tác rà soát và xây dựng văn bản pháp lý. Mặc dù vậy, cần tiếp tục nghiên cứu, điều chỉnh và bổ sung thêm dữ liệu để đáp ứng đầy đủ yêu cầu công việc.Bộ Tư pháp cũng đang rà soát và bổ sung các yêu cầu mới nhằm phát triển thêm các chức năng cho trợ lý ảo, hỗ trợ các nghiệp vụ mở rộng như thẩm định và soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật.
Bên cạnh đó, Bộ Tư pháp đang triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về hệ thống pháp luật và tiếp tục phát triển các nền tảng số phục vụ công tác xây dựng và thi hành pháp luật.
Diệu Anh
Theo chinhphu.vn